Większość ludności świata grecko-rzymskiego, utraciwszy swe prymitywne religie rodzinne i państwowe, a nie mogąc lub nie chcąc pojąć znaczenia filozofii Greków, zwróciła swą uwagę w kierunku widowiskowych i emocjonalnych, misteryjnych kultów pochodzących z Egiptu i Bliskiego Wschodu. Prosty lud chciał obietnic zbawienia—religijnego pocieszenia na dziś i zapewnienia nadziei na nieśmiertelność po śmierci.
Najbardziej popularne były trzy kulty misteryjne:
1. Frygijski kult Kybele i jej syna Attisa.
2. Egipski kult Ozyrysa i jego matki Izis.
3. Irański kult czczący Mitrę, jako zbawiciela i odkupiciela grzesznej ludzkości.
Misteria frygijskie i egipskie nauczały, że boski syn (odpowiednio Attis i Ozyrys) umarł i był wskrzeszony przez boską moc i dalej, że wszyscy ci, którzy są odpowiednio wtajemniczeni w misteria, którzy z szacunkiem obchodzą rocznicę śmierci i zmart wychwstania boga, mogą tym samym mieć udział w jego boskiej naturze i nieśmiertelności.
Obrzędy frygijskie były imponujące, ale poniżające; ich krwawe święta ukazują, jak zwyrodniałe i prymitywne stały się te bliskowschodnie misteria. Najświętszy był Czarny Piątek, „dzień krwi”, upamiętniający samobójczą śmierć Attisa. Po trzech dniach obchodów ofiary i śmierci Attisa, święto zmieniało się w radość na cześć jego zmartwychwstania.
Obrzędy ku czci Izis i Ozyrysa były bardziej wyszukane i efektowne niż w kulcie frygijskim. Ten egipski rytuał został stworzony wokół legendy o dawnym bogu Nilu, który umarł i zmartwychwstał; była to koncepcja, którą wyprowadzono z obserwacji powtarzającego się corocznie zahamowania wzrostu roślinności, następującego po wiosennej odnowie wszystkich roślin żywych. Szaleńcze obchody tych kultów misteryjnych i orgie ich obrzędów, które domniemanie prowadziły do „entuzjazmu”—uświadomienia sobie boskości, były czasami wyjątkowo odrażające.