De leer van Amenemope was bezig langzaam zijn greep op het Egyptische denken te verliezen toen, door de invloed van een Egyptisch medicus die een Salemiet was, een vrouw van de koninklijke familie de leer van Melchizedek omhelsde. Deze vrouw overreedde haar zoon Ichnaton, Farao van Egypte, om ook deze leer van Eén God te aanvaarden.
Sinds Melchizedek uit het vlees was verdwenen, had geen enkel mens tot aan die tijd zo’n verbazingwekkend duidelijk beeld gehad van de geopenbaarde religie van Salem als Ichnaton. In sommige opzichten is deze jonge Egyptische koning een van de opmerkelijkste personen in de geschiedenis van de mensheid. Tijdens de toenemende geestelijke achteruitgang in Mesopotamië hield hij de leer van El Elyon, de Ene God, levend in Egypte, en zorgde aldus voor het in stand blijven van het kanaal van het filosofisch monotheïsme, dat van vitaal belang was voor de religieuze achtergrond van de zelfschenking van Michael, die toen nog in de toekomst lag. En het was uit erkentelijkheid voor deze prestaties, naast andere redenen, dat het kind Jezus naar Egypte werd gebracht, waar enige geestelijke opvolgers van Ichnaton hem zagen en bepaalde aspecten van zijn goddelijke zending naar Urantia tot op zekere hoogte begrepen.
Mozes, de grootste figuur tussen Melchizedek en Jezus, was een gezamenlijke gave aan de wereld van het Hebreeuwse volk en de Egyptische koninklijke familie. Indien Ichnaton de veelzijdigheid en het talent van Mozes had gehad, en indien hij evenveel politieke begaafdheid aan de dag had gelegd als verrassende religieuze leiderskwaliteiten, dan zou Egypte de grote monotheïstische natie van dat tijdperk zijn geworden. En als dit was gebeurd, is het niet geheel ondenkbaar dat Jezus het grootste deel van zijn leven als sterveling in Egypte zou hebben doorgebracht.
In de gehele geschiedenis is geen enkele koning zo methodisch te werk gegaan om een hele natie van het polytheïsme naar het monotheïsme over te doen gaan, als deze buitengewone Ichnaton. Met de meest verbazingwekkende vastbeslotenheid brak deze jonge heerser met het verleden, veranderde zijn naam, verliet zijn hoofdstad, bouwde een geheel nieuwe stad en schiep een nieuwe beeldende kunst en literatuur voor een heel volk. Maar zijn tempo lag te hoog: hij bouwde te veel, meer dan in stand kon blijven toen hij was heengegaan. Ook trof hij geen voorzieningen voor de materiële stabiliteit en welvaart van zijn volk, en dit alles bracht ongunstige reacties teweeg tegen zijn religieuze onderricht toen de Egyptenaren vervolgens door vloedgolven van tegenspoed en onderdrukking werden overspoeld.
Indien deze man met zijn verbazingwekkend heldere visie en buitengewone doelgerichtheid, de politieke scherpzinnigheid van Mozes had gehad, dan zou hij de hele geschiedenis van de evolutie van de religie en de openbaring van waarheid in de westerse wereld hebben omgebogen. Tijdens zijn leven was hij in staat de activiteiten van de priesters die hij over het algemeen wantrouwde, aan banden te leggen, maar zij hielden hun culten in het verborgene in stand en zodra de jonge koning de macht had verloren, kwamen zij in actie. En zij schroomden niet om alle tegenslagen die Egypte vervolgens te verduren kreeg, in verband te brengen met het monotheïsme dat gedurende zijn regering was ingesteld.
Zeer wijselijk trachtte Ichnaton het monotheïsme in te stellen onder het mom van de zonnegod. Dit besluit om de aanbidding van de Universele Vader te benaderen door alle goden te absorberen in de verering van de zon, was te danken aan de raadgevingen van de Salemitische geneesheer. Ichnaton nam de gepopulariseerde leringen van de toen bestaande Aton-religie over het vaderschap en moederschap van de Godheid ter hand en schiep daarmee een religie die een innige, eerbiedige verhouding tussen mens en God erkende.
Ichnaton was verstandig genoeg om de uiterlijke verering van Aton, de zonnegod, in stand te houden, terwijl hij zijn medewerkers aanvoerde in de verhulde aanbidding van de Ene God, schepper van Aton en allerhoogste Vader van allen. Deze jonge leraar-koning was een vruchtbaar schrijver en de auteur van de uiteenzetting met de titel ‘De Ene God,’ een boek in eenendertig hoofdstukken, dat de priesters totaal vernietigden toen zij weer aan de macht waren. Ichnaton schreef ook honderzevenendertig hymnen, waarvan er nu nog twaalf bewaard zijn in het Oud-Testamentische Boek der Psalmen, waar zij worden toegeschreven aan Hebreeuwse dichters.
In het dagelijks leven was het belangrijkste woord in Ichnatons religie ‘rechtvaardigheid,’ en hij breidde het idee van juist handelen snel uit, zodat het zowel internationale als nationale ethiek ging omvatten. Deze generatie kende een verbazingwekkende persoonlijke vroomheid en werd gekenmerkt door een echt streven bij de meer intelligente mannen en vrouwen om God te zoeken en hem te leren kennen. In die dagen kon geen enkele Egyptenaar in de ogen van de wet enig voordeel ontlenen aan zijn maatschappelijke positie of aan rijkdom. Het gezinsleven in Egpte leverde een grote bijdrage aan het bewaren en versterken van de morele cultuur en inspireerde de Joden in Palestina later tot hun voortreffelijke gezinsleven.
De fatale zwakte van het evangelie van Ichnaton was zijn grootste waarheid, het onderricht dat Aton niet alleen de schepper van Egypte was, maar ook van de ‘gehele wereld, de mens en de dieren, en alle vreemde landen, zelfs Syrië en Kush, naast dit land van Egypte. Hij geeft aan allen hun plaats en voorziet allen van wat zij nodig hebben.’ Deze denkbeelden over de Godheid waren hoog en verheven, maar niet nationalistisch. Deze gevoelens van internationaliteit in de religie konden het moreel van de Egyptenaar op het slagveld niet versterken, terwijl zij anderzijds voor de priesters doeltreffende wapens waren om tegen de jonge koning en zijn nieuwe godsdienst in het veld te brengen. Hij had een Godheidsvoorstelling die ver boven die van de latere Hebreeërs uitging, maar zij was te vooruitstrevend om de doeleinden van het opbouwen van een natie te kunnen dienen.
Hoewel het monotheïstische ideaal schade leed door het heengaan van Ichnaton, bleef het idee van één God in het denken van vele groeperingen bestaan. De schoonzoon van Ichnaton sloot zich bij de priesters aan en keerde terug tot de aanbidding van de oude goden, waarbij hij zijn naam veranderde in Tutankhamen. Thebe werd wederom de hoofdstad en de priesters gedijden op het land, en kregen tenslotte een zevende van heel Egypte in hun bezit. Weldra verstoutte een van deze orde der priesters zich om de troon te grijpen.
Maar de priesters konden de golf van het monotheïsme niet geheel keren. Zij zagen zich steeds meer gedwongen om hun goden te combineren en aan elkaar te koppelen; de godenfamilie kromp steeds meer in. Ichnaton had de vlammende schijf in de hemelen met de schepper-God geassocieerd, en lang nadat de jonge hervormer was heengegaan bleef dit idee in de harten der mensen opvlammen, zelfs bij de priesters. Het denkbeeld van het monotheïsme is in de harten van de mensen in Egypte en in de wereld nooit uitgestorven. Het bleef in leven tot de komst van de Schepper-Zoon van dezelfde goddelijke Vader, de ene God voor wiens verering Ichnaton in heel Egypte zo vurig had geijverd.
De zwakte van Ichnatons leer was gelegen in het feit dat hij zich zulk een vooruitstrevende godsdienst ten doel stelde, dat zijn onderricht alleen door de ontwikkelde Egyptenaren geheel kon worden begrepen. De gewone landarbeiders kregen geen werkelijk begrip van zijn evangelie, en waren daarom bereid met de priesters terug te keren tot de vroegere aanbidding van Isis en haar gemaal Osiris, van wie werd verondersteld dat hij op wonderbaarlijke wijze was opgewekt uit een wrede dood, hem toegebracht door Set, de god van de duisternis en het kwaad.
Het onderricht van onsterfelijkheid voor alle mensen was te vooruitstrevend voor de Egyptenaren. Alleen voor koningen en voor de rijken bestond de belofte van een wederopstanding, en daarom balsemden en conserveerden zij hun lichamen zo zorgvuldig in graftomben voor de dag des oordeels. Maar de democratie van behoud en opstanding, zoals Ichnaton die onderrichtte, kreeg tenslotte de overhand, zozeer zelfs dat de Egyptenaren later geloofden dat ook niet-sprekende dieren tot overleving konden komen.
Ofschoon de inspanning van deze Egyptische heerser om de aanbidding van één God aan zijn volk op te leggen leek te falen, moet hier worden vermeld dat de weerklank van zijn werk zowel in Palestina als in Griekenland eeuwenlang te horen bleef, en dat Egypte zo de bemiddelaar werd die de combinatie van de evolutionaire cultuur van de Nijl en de openbaringsreligie van de Eufraat doorgaf aan alle latere volken van het Westen.
De glorie van dit grootse tijdvak van morele ontwikkeling en geestelijke groei in het Nijldal ging snel voorbij rond de tijd dat het nationale leven van de Hebreeërs begon, en na hun verblijf in Egypte droegen deze Bedoeïnen veel van deze onderrichtingen met zich mee en bestendigden zij veel van Ichnaton’s leringen in de religie van hun volk.